Th- Fb - Đồng nghiệp nói tiếng Việt

Hôm rồi nghe bạn đồng nghiệp người nước ngoài nói tiếng Việt được nguyên một đoạn hội thoại, mình hơi bất ngờ nhưng phần nhiều là vui vì phương pháp dạy của mình không chỉ hiệu quả đối với tiếng Anh mà dạy tiếng Việt cũng tốt nữa.

Lúc đầu bạn cũng ngại, tự ti và luôn nói là tiếng Việt khó lắm, không dám học đâu, học không nổi, sợ là sẽ học không được. Tea cố gắng phổ biến cho bạn tư tưởng là không sao đâu, cứ phải thoải mái học, thoải mái thử, thoải mái sai đi thì mới giỏi được.

Mỗi lần bạn nói mà mình không hiểu lắm, phải hỏi lại xem bạn đang muốn nói gì rồi hướng dẫn bạn nói lại, bạn luôn nói là ‘Sorry’, nhưng mà mình không chịu. Biết là ở UK người ta nói Sorry đôi khi vì lịch sự thôi, nhưng mà mình…không cho bạn nói sorry luôn. Nói vậy sẽ tạo cảm giác rằng nói sai là một việc gì đó không đúng, việc gì đó không đáng tự hào.

Mặc dù việc này xuất phát từ văn hóa tôn trọng lẫn nhau, nhưng đối với việc học, đặc biệt là đối với việc học ngôn ngữ càng có hại hơn nữa.

Mình có cái chân đau, đi đến bác sĩ khám, mình muốn bác sĩ nói là anh/chị bị cái này bị cái kia, phải uống thuốc này uống thuốc kia để cho khỏi bệnh, hay mình muốn bác sĩ bảo ‘ủa có sao đâu tui thấy bình thường mà’ trong khi mình vẫn đem cái chân đau đi về nhà?

Học tiếng Anh hay học cái gì cũng vậy, mình phải đi tìm cho biết ‘cái mình không biết’. Mình còn không biết mình không biết cái gì, không biết sai chỗ nào thì làm sao mà tiến bộ được.

Trong lớp với các anh chị học cùng Tea cũng vậy, Tea tạo cho cái văn hóa/thói quen gọi là phải tự hào khi mình sai, phải cảm thấy hạnh phúc, phấn khởi khi mình sai và phát hiện được ra cái sai của mình, rồi còn sửa và cải thiện dần.

Kết bài Tea tặng cho các anh chị một cụm từ:

‘à ô kê’

Sai hả? à ô kê, Từ mới vậy hả? à ô kê,...

Đừng ráng nhớ một cái gì hết: trí nhớ con người giống như ngăn tủ vậy đó, cái gì cất vào lấy ra thường xuyên thì mình còn nhớ nó ở đâu, còn cái gì dù xài thiệt nhiều đi nữa, bỏ xó không đụng đến thì một thời gian nữa cũng quên không biết nó ở đâu.

Cứ sai, đúng, sai, rồi lại đúng. Cứ quên, nhớ, quên, rồi lại quên. Cách học là đây!

Dạy tiếng Anh Lectures

Cái hồi mà thông tin còn khan hiếm, người ta sẵn sàng bỏ ra thời gian, tiền bạc để đến nghe một diễn giả, một giảng viên đại học nói hàng giờ đồng hồ. Người này giống như ‘bể kiến thức’ mà người ta đến để hấp thụ được càng nhiều càng tốt, nên diễn giả/ giảng viên nói càng hay, càng thu hút, càng có nhiều kiến thức độc đáo thì người ta đến càng đông, để lấy được càng nhiều giá trị.

Bây giờ thì giữa việc đi vài (có thể vài chục) cây số để đến nghe một giảng viên thao thao bất tuyệt về một chủ đề nào đó, với việc ngồi xem video cũng của chính giảng viên đấy, thì khả năng cao là người ta sẽ chọn ngồi xem video.

Video thì mình có thể ‘sai’ giảng viên đủ kiểu mình muốn: ‘Im đi’, ‘Nói tiếp đi’, ‘Nói chậm lại’, ‘Lặp lại 10 lần cho tôi’,...còn lên lớp mà làm như thế thì chắc bạn cũng thừa biết kết quả rồi ha…Chưa kể là mình còn có thể biến ‘giảng viên’ đó thành file audio, ‘nhét’ vô túi, vừa rửa chén vừa nghe, vừa đi dạo ngoài công viên cũng có thể nghe được.

Trừ khi bạn là diễn giả nổi tiếng như Richard Branson hay Bill Gates đang chia sẻ về một chủ đề rất mới, rất thời sự, thì bạn phải thay đổi. Đặc biệt nếu bạn là giảng viên đại học, trung học, tiểu học,...nếu bạn dành phần lớn thời gian để truyền tải, hướng dẫn một nội dung, kiến thức nào đó cho học viên.

Có một sự thật đôi khi khó chấp nhận: Giá trị không nằm ở kiến thức bạn có nữa - vì bây giờ nó tràn lan ở khắp mọi nơi! Người ta còn đang bị quá tải kiến thức, thông tin kia kìa.

Giá trị của những buổi học nằm ở sự tương tác giữa người với người, thứ mà trí tuệ nhân tạo sẽ không bao giờ (hoặc rất lâu nữa) mới có thể thay thế được.

Học viên sẽ không đến lớp vì những gì bạn biết mà họ không biết, mà họ sẽ đến lớp vì sự tương tác giữa giảng viên và học viên, giữa học viên với nhau. Kiến thức, lý thuyết, họ hoàn toàn có thể học được ở nhà qua video, qua sách, qua slides,...và những cuộc trò chuyện, thảo luận, tranh cãi với giảng viên, học viên khác mới chính là thứ thu hút họ đến lớp.

Một người học tiếng Anh bây giờ không muốn đến lớp để ngồi nghe 3 tiếng đồng hồ thuyết giảng về thì hiện tại tiếp diễn nữa, mà họ đến để áp dụng, thực hành sử dụng thì hiện tại tiếp diễn với bạn cùng lớp, và được giảng viên giám sát, hướng dẫn để cải thiện cách họ sử dụng trong hội thoại. Đó là thứ họ không thể nào làm ở nhà, làm một mình hay làm với trí tuệ nhân tạo được (mặc dù ChatGPT Voice cũng có thể hỗ trợ được phần nào).

Những gì làm được ở nhà, học viên sẽ làm ở nhà.

Hãy tập thói quen suy nghĩ xem điều gì mà học viên không thể nào làm nếu không xuất hiện ở lớp, không tham gia buổi Zoom ngày hôm nay. Đó là những thứ bạn nên chú trọng vào.

Nếu bạn là giáo viên tiếng Anh, đừng:

Ngồi giải thích từng từ vựng mới trong bài, giải nghĩa và dạy cách phát âm

Sửa từng câu sai trong bài listening, reading của học viên trong lớp

Dành 80% giải thích một điểm ngữ pháp nào đó

mà hãy:

Tạo một set flashcards, có thể dùng Quizlet hoặc đơn giản chỉ là một table trong Docs/Sheets/…gồm từ vựng, nghĩa và cách phát âm; yêu cầu học viên học trước khi vào lớp

Cho học viên đáp án để tự kiểm tra; quay phim sẵn bài giải thích đề reading, listening, và chỉ giải thích 1% cuối cùng là những câu họ loay hoay mãi một mình vẫn không hiểu

Cho học viên tài liệu đọc trước, làm video giải thích các điểm ngữ pháp cho học viên xem trước; trong lớp chỉ dành để luyện tập, thực hành sử dụng trong hội thoại, thảo luận, tranh luận.